چشم انداز سياست خارجي ايران؛ چالشها و تهديدات

در حال حاضر ، ايران در صحنه بين الملل با دولت جديدي در ايالات متحده روبرو است كه با تلاش براي ادامه فشارها و تحريم هاي دوره رياست جمهوري ما در دوران رياست جمهوري و بازگشت به گروه كشورهاي باقي مانده در اين توافق نامه بين المللي ، سعي در احياي برجام دارد. از سوي ديگر ، در عرصه منطقه اي ، تنش و اختلاف نظر با كشورهاي عربي حوزه خليج فارس ، حضور رژيم صهيونيستي در منطقه و آغاز روابط ديپلماتيك با برخي كشورهاي عربي و خروج آمريكا از افغانستان و احتمال از ظهور دوباره طالبان چالش هاي عمده سياست خارجي است. آنها اين روزها در حال شكل دادن به ايران هستند.

اگرچه به گفته مقامات ديپلماتيك ما ، روند بازگشت ايالات متحده به شوراي امنيت سازمان ملل و لغو تحريم هاي اين كشور در مراحل پاياني است و احتمالاً پرونده وي در دولت دوازدهم بسته خواهد شد ، اما سابقه كار با دولت ايالات متحده و كشورهاي اروپايي نشان داده است. اين توافق به معناي پايان درگيري ها و سنگسار طرف مقابل نخواهد بود ، بنابراين دولت سيزدهم به احتمال زياد با برخي از جنبه هاي اين پرونده روبرو خواهد شد و بايد سعي كند از نظر قانوني و سياسي آمادگي مقابله با آن را داشته باشد. از طرف ديگر تعامل با روسيه و چين و استفاده از اختلافات بين آنها و ايالات متحده براي پيشبرد منافع ملي اولويت ديگر اين كشور در صحنه بين الملل خواهد بود.

در عرصه منطقه اي ، اولويت دولت جديد بايد حل اختلافات با دولت هاي عرب و مسلمان در خليج فارس باشد. دولت دوازدهم با ارائه “طرح صلح هرموش” و ارسال پيامها و پيامهاي دوستانه بيشمار به منظور ايجاد امنيت ، سعي كرد نگرش خصمانه دولتهاي منطقه را تغيير داده و آنها را به سمت تشكيل يك سيستم امنيتي بسته بدون دخالت نيروهاي خارجي سوق دهد. . روسيه اقدامات مشابهي را در ارائه اين طرح به شوراي امنيت انجام داده است. اما وابستگي كشورهاي عربي خليج عربي به ايالات متحده و البته باز شدن اسرائيل به اين منطقه استراتژيك تاكنون موفقيت تلاش ها در اين زمينه را مختل كرده است. بنابراين ، اولين قدم دولت سيزدهم بايد تلاش براي حذف عوامل اساسي و موانع بهبود روابط بين ايران و كشورهاي عربي در خليج فارس باشد.

مذاكره با دولت افغانستان و طالبان و تلاش براي رساندن آنها به يك دولت چند حزبي كه در آن همه گروه هاي قومي و گروه هاي سياسي داراي سهم متناسب باشند و بتوانند به سمت توافق در مورد امنيت و ثبات در افغانستان پيش روند از ديگر اولويت هاي مهم است. دولت در زمينه سياست منطقه اي است. بدون شك ، اگر سناريوي سقوط دولت رسمي و شكل گيري جنگ و ناآرامي يا سناريوي حاكميت مطلق طالبان در افغانستان پس از خروج كامل نيروهاي آمريكايي رخ دهد ، تهديدهاي امنيتي جدي براي جمهوري اسلامي ايران ايجاد مي شود ، از جمله ديپلمات هاي ايراني و شهروندان زنده در افغانستان و همچنين موج رو به رشد مهاجران افغان به ايران.

بر اين اساس ، دولت منتخب در ايران بايد سعي كند نقشه راهي براي رسيدگي به چالش هاي بين المللي و منطقه اي و تهديدهاي رويكرد فراجنسي به دور از رقابت ها و درگيري هاي سياسي و درون گروهي كه بيشترين آسيب را به منافع ملي مي رسانند ، تدوين و تدوين كند. و آماده عمل با آنها باشيد. از سوي ديگر ، رويكرد حذف ، ناديده گرفتن تلاشها و دستاوردهاي كادرهاي سياست خارجي در دولت قبلي (دوازدهم) و تلاش براي رد و جابجايي نيروها اشتباهات اساسي است كه در دولت سيزدهم از ما انتظار نمي رود و در عوض ، اصل شايسته سالاري تخصص و تعهد افراد در خدمت به كشور ، منافع و امنيت ملي را تضمين مي كند.

* استاد دانشگاه

1717